Sztutowo
5 oC
piątek, 29 marca 2024
Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
5 oC

Negatywne zdarzenia inwestycyjno - planistyczne w Gminie Sztutowo 2007-2016 na wybranych przykładach

19 października 2018, 19:24
Negatywne zdarzenia inwestycyjno - planistyczne w Gminie Sztutowo 2007-2016 na wybranych przykładach
Szanowni Państwo, Przedstawiam wstępną informację w związku z rozlicznymi pytaniami mieszkańców oraz radnych Gminy Sztutowo odnośnie sposobu realizacji działań inwestycyjno-planistycznych w Gminie Sztutowo. Przedstawiona informacja dotyczy lat 2007- 2016. Z poważaniem, Jakub Farinade Wójt Gminy Sztutowo

I. Sprzedaż działek przy ul. Jagodowej w Sztutowie  - strata 2.888.000 zł

II. Budowa przystani w Kątach Rybackich – strata 2.452.161,16 zł

III. Budowa cmentarza komunalnego w Sztutowie - strata 209.608,60 zł

IV. Budowa ciągu pieszo-rowerowego w ramach projektu pomorskich tras rowerowych o znaczeniu międzynarodowym R-10 na terenie działek nr 280/15 i 418, obręb ewidencyjny nr 0006 Sztutowo. – strata 60.495 zł

V. Inwestycja: „II etap Termomodernizacji budynków użyteczności publicznej w Gminie Sztutowo” budynek ogólnoużytkowy w Kątach Rybackich, budynek świetlicy środowiskowej w Kątach Rybackich, budynek przedszkola w Sztutowie.- strata 327.316 zł

VI. Części wyrównawcza subwencji ogólnej (tzw. „Janosikowe”) od otrzymanego zwrotu zaległego podatku od nieruchomości od osób prawnych - strata 4.169.844 zł.

Łącznie strata: 10.107.424,76 zł

 

I. Sprzedaż działek przy ul. Jagodowej w Sztutowie

 

1. W dniu 19.12.2007r. został zawarty akt notarialny nr 10699/ 2007r. na sprzedaż działki
nr 29/2 i działki nr 761/1 zawarty pomiędzy Gminą Sztutowo reprezentowana przez Stanisława Kochanowskiego Wójta Gminy Sztutowo, a Spółką z o.o. NORDMARINA z siedzibą w Pucku przy ul. J. Hallera nr 15/23.

W § 6 tego aktu wyżej wymieniona spółka zobowiązuje się do:

  • wybudowania trzykondygnacyjnego murowanego budynku usługowego o funkcji związanej z obsługą ruchu turystycznego tj. apartamenty wczasowe na wynajem
    z usługami towarzyszącymi
  • zaprojektowania i wybudowania na własny koszt ok. 150 m drogi asfaltowej o szerokości jezdni minimum 6 m z chodnikiem o szerokości min 2 m oraz ścieżki rowerowej
    o szerokości minimum 1,6 m  do dnia 31 grudnia 2009r.
  • rozpoczęcia inwestycji z początkiem od dnia 1.09.2009r. i zakończeniem najpóźniej do dnia 31.08.2011r.

- zapłacenia kar umownych z tytułu niedotrzymania któregokolwiek z terminów wymienionych wyżej w wysokości:

  1. 180.500 zł przy opóźnieniu do 1 roku
  2. 361.000 zł przy opóźnieniu powyżej 1 roku do 2 lat,
  3. 541.500 zł przy opóźnieniu powyżej 2 lat do 3 lat
  4. 902.500 zł w przypadku nieprzystąpienia do realizacji inwestycji tj. rozpoczęcia inwestycji w okresie 4 lat od daty podpisania aktu notarialnego,
  5. 902.500 zł w przypadku zbycia przez Spółkę nieruchomości na rzecz osoby trzeciej bez przeniesienia na nabywcę obowiązków wynikających z powyższego aktu.

2. W dniu 14.02.2008r. aktem notarialnym nr 1377/2008 Spółka z o.o. NORDMARINA
z siedziba w Pucku przy ul. Gen. J. Hallera nr 15/ 3 przeniosła na rzecz Spółki z o.o. „BURSZTYNIA DEVELOPMENT” z siedzibą w Pucku przy ul. Gen. J. Hallera nr 15/23 prawo własności nieruchomości położonych w Sztutowie przy ul. Jagodowej z jednoczesnym przeniesieniem wszelkich zobowiązań wynikających z § 6 aktu notarialnego nr 10699/2007
z dnia 19.12.2007r. wobec Gminy Sztutowo.

3. W dniu 10.07.2009r. został zawarty akt notarialny 4201/2009 pomiędzy Gminą Sztutowo reprezentowaną przez Pana Stanisława Kochanowskiego – Wójta Gminy, a Spółką  z o.o. „BURSZTYNIA DEVELOPMENT” z siedzibą w Pucku przy ul. Gen J. Hallera nr 15/23 wprowadzający zmiany terminów rozpoczęcia inwestycji najpóźniej do dnia 31.03.2011r.
i zakończenia inwestycji najpóźniej do dnia 31.03.2013r. oraz zakończenie wybudowania drogi do dnia 31.03.2013r.

4. W dniu 11.07.2012r. został zawarty akt notarialny 4058/2012 pomiędzy Gminą Sztutowo reprezentowaną przez Pana Stanisława Kochanowskiego – Wójta Gminy,  a Spółką  z o.o. „BURSZTYNIA DEVELOPMENT” z siedzibą w Pucku przy ul. Gen J. Hallera nr 15/23 wprowadzający zmiany terminów zakończenia inwestycji najpóźniej do dnia 31.12.2014r.  oraz zakończenie wybudowania drogi do dnia 31.12.2014r.

5. W dniu 21.08.2013r. został zawarty akt notarialny nr 3072/2013 pomiędzy Spółką z o.o. BURSZTYNIA DEVELOPMENT z siedzibą w Pucku ul. Gen. J. Hallera 15/11, a Spółką  z o.o. „Mierzeja Resort BP” z siedziba w Warszawie ul. Sienna nr 86/118 przenoszący własność działki nr 29/2 i nr 761/1 położonych w Sztutowie przy ul. Jagodowej bez przeniesienia zobowiązań wynikających z aktów wymienionych wyżej wobec Gminy Sztutowo.

W dniu 9.12.2013r. Gmina Sztutowo wystosowała do Bursztyni Development Sp. z o.o. wezwanie do zapłaty na kwotę 902.500 zł tytułem kary za brak przeniesienia na nabywcę obowiązków względem Gminy Sztutowo.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z 4.04.2014r. nadano klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 10.07.2009r. repert. 4201/2009 (na kwotę 902.500 zł.)

Prowadzone postępowanie egzekucyjne zostało umorzone. W dniu 29 września 2015r. Sąd Rejonowy w Gdyni wydał nakaz zapłaty na rzecz  Gminy Sztutowo 30.000 zł.

Obecnie prowadzone jest postępowanie komornicze. Jak do tej pory jest ono bezskuteczne.

Gmina Sztutowo w wyniku ww. działań w latach 2007-2013, w szczególności nie egzekwowania kar umownych została narażona na straty w kwocie nie mniejszej, aniżeli 2.888.000 zł.

II. Budowa przystani w Kątach Rybackich

1. Pętla Żuławska to sieć portów, przystani żeglarskich i pomostów które powstały
w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”.

Zgodnie z zapisami Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013 Działanie 6.4 ww. program został uznany za jedno z kluczowych przedsięwzięć turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym („Inwestycje w projekty turystyczne
o znaczeniu ponadregionalnym”). Projekt realizowany był przez partnerów samorządowych z województwa pomorskiego i  warmińsko-mazurskiego oraz Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku.

2. Partnerstwo w ramach projektu zawiązane zostało na podstawie umowy w dniu
10 maja 2010r. Gmina Sztutowo przystąpiła do porozumienia jako jego partner
w 2012r.

Wartość projektu po stronie Gminy Sztutowo wyniosła 5.163.997 zł., dofinansowanie wyniosło 2.927.083,19 zł, wkład gminy

3. Przedmiotowa inwestycja została zrealizowana na gruncie (działki nr 536/1, 536/2, 537/1, 537/4, 537/6, 787/23), który nie należy do Gminy Sztutowo, lecz Skarbu Państwa.

Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni wyraził zgodę na ich wydzierżawienie na kolejne lata na następujące okresy:

2 lata: działki 536/2, 537/4, 537/6 (bezpośredni teren przystani) – do końca 2020r.

10 lat: działki: nr 536/1, 537/1, 787/23 (parking i droga dojazdowa) – do końca 2028r.

4. W wyniku ww. inwestycji przystań w Kątach Rybackich dysponuje w szczególności
16 miejscami do cumowania.

5. Studium wykonalności projektu przygotowane w kwietniu 2012r.przez Agencję Rozwoju Pomorza na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego wykazało ujemną rentowność finansową na poziomie projektu. (Pętla Żuławska –rozwój turystyki wodnej. Etap I, Studium wykonalności projektu, Załącznik nr 1 do wniosku o dofinansowanie w ramach działania 6.4. „Inwestycje w  produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym” Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013” Gdańsk, kwiecień 2012, str. 6).

6. Koszty poniesione przez Gminę Sztutowo

W latach 2014-2016 koszty poniesione przez Gminę Sztutowo w związku z realizacją projektu: „Rozbudowa portu w Katach Rybackich w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”. prezentują się następująco:

2015r. – 8500 zł – koszty utrzymania portu w Kątach Rybackich, 57.840 zł – dopłata do kosztów stałych Spółki (koszty funkcjonowania Spółki)

1. łącznie 66.350 zł

2016r. – 48.643,43 zł - koszty utrzymania portu w Kątach Rybackich,

28.000 zł - dopłata do kosztów stałych Spółki

2. łącznie 76.643,43 zł

2017r. –– 24.253,92 zł koszty utrzymania portu, 16.000 zł  dopłaty do kosztów spółki

3. łącznie 40.253,92 zł

2018r. – 21.160 zł koszty utrzymania portu, 10.840 zł dopłaty do kosztów spółki

4. łącznie 32.000 zł

Koszty  1, 2, 3, 4:   215.247,35 zł

Koszty 215.247,35 zł + 2.236.913,81 zł  wkładu własnego w inwestycję zrealizowaną na gruncie niebędącym własnością Gminy Sztutowo – 2.452.161,16 zł

7. Strata finansowa Pętli Żuławskiej Sp. z o.o.

2015r. -  555.374,67 zł

2016r. - 591.878,96 zł

2017r. - 557.700,00 zł

2018r. – 668.945,87

Łącznie: 2.393.899,50 zł

III. Budowa cmentarza komunalnego w Sztutowie

1) Na podstawie umowa o dzieło z dnia 14.04.2014r. wybrano Wykonawcę do wykonania prac projektowych, w szczególności wykonanie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Sztutowo uchwalonego uchwałą Nr V/26/07 z dnia 12.04.2007 r. w zakresie zawartym w uchwale o zmianie planu Nr XXXI/306/2014 z dnia 30 stycznia 2014 roku o przystąpieniu do sporządzenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Sztutowo części obszarów oznaczonych w planie miejscowym symbolami 0-8RU (lokalizacji cmentarza) i 8-9PL.

koszt: 33.000 zł

 

2) 13 października 2014 r. Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków uzgodnił projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego we wsi Sztutowo określonego w karcie terenu O-8RU i O-9PL – wprowadzenia funkcji cmentarza komunalnego (O-8aZC) wraz z funkcją towarzyszącą -  komunikacją (O-9aKDL).

 

3) Na podstawie Uchwały Nr VIII/58/2015 Rady Gminy Sztutowo z dnia 14 maja 2015r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Sztutowo, opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego z dnia 30 lipca 2015r. Poz. 2336 określono położenie cmentarza przy ul. Obozowej (działka nr 394/3; 08-aZC).

 

4) 21.04.2016r. - wydano decyzję zatwierdzająca podział nieruchomości 394/1 w Sztutowie (teren cmentarza). W wyniku podziału powstały następujące nowo utworzone działki gruntu: -działka nr 394/3 km 4 o pow. 2,3205 ha; -działka nr 394/4 km 4 o pow.
1,4372 ha.

koszt: 2.706,00 zł

 

5) Na podstawie umowy Nr ZP.6831.18.2016 z dnia 04.07.2016r. opracowano mapę do celów projektów działki nr 394/3 położonej w Sztutowie (teren cmentarza).

koszt: 3.075,00 zł

 

6) 05.05.2016r. - Wykonano badania geotechniczne gruntu pod budowę cmentarza w Sztutowie na terenie dz. nr 394/1

koszt: 1.537,50 zł

 

7) Na podstawie umowy o dzieło z dnia 05.09.2016r. na wykonanie prac projektowych opracowano koncepcję programowo-przestrzenną cmentarza komunalnego w Sztutowie.

koszt: 18.000,00 zł

8) W opinii z dnia 13.01.2017r. (ZN.5183.767.2016.PK) oraz opinii archeologicznej z dnia 11.04.2017r. (ZA.5183.296.2017.WJ) Wojewódzki Konserwatora Zabytków zobowiązał Wójta Gminy Sztutowo do wykonania badania archeologicznego, warunkującego uzyskanie pozwolenia na budowę.

 

9) Na podstawie umowy z dnia 17.08.2017r. (UZ.272.04.2017) wykonano wskazane badania archeologiczne.

koszt: 151.290 zł

 

Koszty łącznie: 1), 4), 5),6), 7), 9): 209.608,60 zł

 

10) 27 marca 2018r. Wojewoda Pomorski odmówił udzielenia zgody na budowę cmentarza komunalnego na działce 394/3 zlokalizowanej w strefie ochronnej Pomnika Zagłady.

 

W uzasadnieniu podniesiono, m.in. iż zaplanowana (w 2014r.) inwestycja jest niezgodna z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady i rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 24 sierpnia 2007r. w sprawie określenia granic Pomnika Zagłady.

 

W związku z powyższym Wójt Gminy Sztutowo wystąpił do Dyrektora Muzeum Stutthof, m.in. o przejęcie działki nr 394/3 w zasób Muzeum w oparciu o wycenę gruntu (operat szacunkowy) wraz z uwzględnieniem poniesionych przez Gminę kosztów związanych z organizacją cmentarza.

 

W dniu 20.09.2018r. Dyrektor Muzeum Stutthof wyraził wolę przejęcia przedmiotowej nieruchomości. W chwili obecnej trwają czynności związane z przygotowania do przekazania.

 

Jednocześnie Wójt Gminy Sztutowo wystąpił do Lasów Państwowych z wnioskiem o spotkanie terenowe mające na celu ustalenie lokalizacji nowego cmentarza we wsi Sztutowo na gruntach będących w zarządzie Nadleśnictwa Elbląg.

W dniu 09.05.2018r. przeprowadzono wspólną wizję na gruncie, w wyniku której obie strony wstępnie zaakceptowały lokalizację cmentarza na działce 194/10 będącej w zarządzie Nadleśnictwa Elbląg. W chwili obecnej przystąpiono do czynności związanych z przeprowadzeniem prac geologicznych ww. terenu pod kątem jego przydatności na cele cmentarza komunalnego.

 

IV. Budowa ciągu pieszo-rowerowego w ramach projektu pomorskich tras rowerowych o znaczeniu międzynarodowym R-10 na terenie działek nr 280/15 i 418, obręb ewidencyjny nr 0006 Sztutowo.

1. Projekt budowlany w zakresie usytuowania ciągu pieszo-rowerowego z 2013r. nie został dostosowany do wymogów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Sztutowo (zatw. Uchwałą Rady Gminy Sztutowo nr V/26/07 z dnia 12.04.2007r.) zmienionego ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Sztutowo (zatw. Uchwałą Rady Gminy Sztutowo nr XXX/275/09 z dnia 30.11.2009r.).

Projekt budowlany przewiduje przebieg ciągu pieszo-rowerowego po południowej stronie drogi wojewódzkiej 501, a plan zagospodarowania przestrzennego z 2009r. przewiduje jego zlokalizowanie po północnej stronie drogi wojewódzkiej 501.

2. Wojewoda Pomorski na mocy Decyzji Nr 42/2018/OA z dnia 15 lutego 2018r. odmówił zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę dla inwestycji p.n.: Budowa ciągu pieszo-rowerowego w ramach projektu pomorskich tras rowerowych
o znaczeniu międzynarodowym R-10 i wiślanej trasy rowerowej R-9.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia 19 czerwca 2018r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Wojewody Pomorskiego z dnia 15 lutego 2018r.

Koszt: 60.495 zł

V. Inwestycja: „II etap Termomodernizacji budynków użyteczności publicznej w Gminie Sztutowo” budynek ogólnoużytkowy w Kątach Rybackich, budynek świetlicy środowiskowej w Kątach Rybackich, budynek przedszkola w Sztutowie.

W dniu 19.08.2014r. Wójt Stanisław Kochanowski podpisał Umowę nr 561/2014/Wn11/OP-Xn-04/D w sprawie Projektu „II etap Termomodernizacji budynków użyteczności publicznej w Gminie Sztutowo” dofinansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014.

Koszt całkowity realizacji Projektu wyniósł 1 mln 209 997,56 zł (brutto)

Koszty kwalifikowane w ramach ww. projektu wyniosły 967 682,55 zł. (Brutto)

Poziom dofinansowania 774 146 zł. (brutto)

Rozpoczęcie przedsięwzięcia – maj 2014r.

Zakończenie przedsięwzięcia – grudzień 2014r.

Okres kwalifikowania wydatków 08.05.2015r. – 30.04.2016r.

Cel projektu” „poprawa efektywności energetycznej”: w:

  • budynku ogólnoużytkowym w Kątach Rybackich
  • budynku świetlicy środowiskowej w Kątach Rybackich,
  • budynku przedszkola w Sztutowie oraz
  • wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej po przeprowadzonej kontroli w dniach 07-10.07.2015r. stwierdził rozbieżności z zakresie robót wykonywanych
w stosunku do opisanych we wniosku aplikacyjnym, w Planie Wdrażania Projektu i złożonych wnioskach o płatność, m.in.:

1) zainstalowano nieprawidłowy kocioł c.o. dwupaleniskowy. We wniosku o płatność zapisano, że zainstalowano kocioł na biomasę (budynek ogólnoużytkowy Kąty Rybackie)

2) nieprawidłowo ocieplona połać dachowa poddasza użytkowego budynku ogólnoużytkowego o powierzchni 439,7m2 (grubość 20cm zamiast 22cm, różnica
w współczynniku λ.

3) nieprawidłowa liczba drzwi zgłoszona do w PWP, wniosku aplikacyjnym i wniosku
o płatność (6 drzwi zamiast 5)

4) nieprawidłowe ocieplenie ścian oraz stropodachu świetlicy w Kątach Rybackich (m.in. nieprawidłowa grubość styropianu, wełny mineralnej)

5) nieprawidłowa wymiana stolarki okien w świetlicy w Kątach Rybackich (zamontowano
18 okien, we wniosku o płatność zgłoszono 19)

6) nieprawidłowa wymiana stolarki drzwi w budynku świetlicy w Kątach Rybackich (wymieniono 3 drzwi wejściowych i 5 drzwi wewnętrznych. W PWP, wniosku o płatność zapisano wymianę 8 drzwi zewnętrznych).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w dniu 24.01.2018r. wypowiedział Umowę nr 561/2014/Wn11/OP-Xn-04/D w sprawie Projektu „II etap Termomodernizacji budynków użyteczności publicznej w Gminie Sztutowo”.

NFOŚiGW jednoczenie wskazał, iż Gmina Sztutowo w złożonym w 2014r. wniosku nieprawidłowo określiła jako kwalifikowane (refundowane) koszty rozbudowy
i remontu. Po wyłączeniu ww. kosztów, całkowite koszty kwalifikowane projektu spadły
z 967.683 zł do 409.145,13 zł, co daje kwotę dofinasowania w wysokości 327.316 zł. Wartość ta nie spełnia zasad naboru, które określały minimalną wysokość wnioskowanego dofinasowania jako 704.157 zł

W wyniku ww. nieprawidłowości gmina Sztutowo straciła zwrot kosztów w wysokości 327.316 zł.

VI. Odszkodowania do zapłaty przez Gminę Sztutowo  za przejęte grunty pod drogi gminne 2018

kwota 1.435.611 zł

(stan na 19.10.2018 r.)

 

W latach 2011 – 2012 Gmina Sztutowo dokonała szereg przejęć gruntów pod budowę dróg publicznych na podstawie Zezwolenia na Realizację Inwestycji Drogowej (ZRID).

Za przejęte grunty naliczono odszkodowanie jaki miała zapłacić Gmina Sztutowo w kwocie
1.678.983 zł., z której to kwoty rozliczono 243.372 zł.

Mimo otrzymanego w latach 2010 -2013 zaległego podatku od nieruchomości od osób prawnych (Urząd Morski) w kwocie 37.965.908,60 zł (kwota do dyspozycji) nie zabezpieczono stosownych środków finansowych na zapłatę odszkodowań z tytułu przejmowanych terenów, opierając przyszłą spłatę wyłącznie o roczne dochody budżetu gminy.

W chwili obecnej łączna spłata ww. zobowiązań przekracza możliwości budżetu Gminy Sztutowo.

Gdyby Gmina Sztutowo zapłaciła podatek jednorazowo od otrzymanego zwrotu zaległego podatku od nieruchomości od osób prawnych nie zapaciałby 4.169.844 zł części wyrównawczej subwencji ogólnej (tzw. „Janosikowe”).

 

Podsumowanie:

I. Sprzedaż działek przy ul. Jagodowej w Sztutowie  - 2.888.000 zł

II. Budowa przystani w Kątach Rybackich - 2.452.161,16 zł

III. Budowa cmentarza komunalnego w Sztutowie - 209.608,60 zł

IV. Budowa ciągu pieszo-rowerowego w ramach projektu pomorskich tras rowerowych o znaczeniu międzynarodowym R-10 na terenie działek nr 280/15 i 418, obręb ewidencyjny nr 0006 Sztutowo. – 60.495 zł

V. Inwestycja: „II etap Termomodernizacji budynków użyteczności publicznej w Gminie Sztutowo” budynek ogólnoużytkowy w Kątach Rybackich, budynek świetlicy środowiskowej w Kątach Rybackich, budynek przedszkola w Sztutowie.- 327.316 zł

VI. Części wyrównawcza subwencji ogólnej (tzw. „Janosikowe”) od otrzymanego zwrotu zaległego podatku od nieruchomości od osób prawnych - 4.169.844 zł.

 

Łącznie strata: 10.107.424,76 zł

Komentarze (2):

~ooooo (niezalogowany) / 19.10.2018, 19:57
i co z tego tytulu
~Mieszkanka (niezalogowany) / 19.10.2018, 22:31
Jak to się czyta to aż krew się buzuje, ile pieniędzy straconych.... jak można tak gospodarować ?
Dodajesz komentarz jako niezalogowany. Możesz się zalogować i dodać komentarz ze swojego konta

NOWOŚĆ! Dodaj zdjęcie do komentarza (opcjonalnie):
Sztutowo.com nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Są one wyłącznie opinią autorów. Komentarze nie dotyczące tematu artykułu, zawierające treści obraźliwe lub wulgarne będą usuwane
Reklama | Kontakt

© Sztutowo.com 2011-2024 Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystywanie materiałów zawartych na stronie możliwe po uzyskaniu zgody autora.